Ertuğrul Özkök
Beş yıldan beri her yıl sonu, “Yılın 20 İnsanı”nı seçiyorum.
Tabii benim kendi gözümle seçtiğim 20 insan bu.
Bazısına burun kıvırabilirsiniz, kimileri için “Tam yerine oturmuş” kimileri için ise “Neee… Bu herifi yahut bayanı yılın insanı mı seçtin?” de diyebilirsiniz…
Alın kağıdı önünüze, siz de kendi “yılın 20 insanı” listenizi yapın.
Benim gözümde 2023 yılının 20 insanı bunlardı…
Yılın son gününde gelen sürpriz, sayıyı 21’e çıkardı
Geleneksel olarak her yıl 20 kişi seçiyorum.
Bu yıl da o denli yaptım.
Ama yılın bitmesine 48 saat kala o denli bir gelişme oldu ki, o ana kadar hiç aklımda olmayan bu ismi de listeye almam gerektiğini düşündüm.
O nedenle bu yıl bir de “bonusumuz” var ve o bonusu da 21’inci isim olarak anlatacağım…
21 bonus; His Beypınar: Kilt giyen İskoçya’nın 7 viski devinin başında rakıcı Türk kadını
Herhangi bir viski meraklısına sorun; şu isimler sizin için ne söz eder?
Talisker, Lagavulin, Oban, Caol Ila, Clynelish, GlenOrd/Singleton, Glenkilinchie, Brora, Port…
Bazıları viskinin Rollce Royce’u değilse de Bentley’i yani…
İskoçya dağlarının Olimpos’u…
İşte bu 7 markanın üretim başkanlığına getirildi.
Hem de o denli pazarlama falan değil, üretim… Yani damıtım konutlarının başındaki yönetici…
Yani tam macho, erkek hâkim bir işin tepesinde…
Üstelik bir Türk…
Üstelik bir kadın…
Ve üstelik rakı üretiminden geliyor.
Hep duyuyorduk. Rakı üretiminde o denli ihtilaller yaptı ki, dünyadaki bütün damıtım meskenlerinin dikkatini çekti.
“Rakı his çemberinin” mucitlerinden o…
Alaşehir Suma fabrikasında mühendis olarak başladı.
Ve artık Kilt giyen macho erkekler dünyasında, en erkek işin başına geçti.
Seray Kumbasar
20. Seray Kumbasar: Erkekler aleminde bir de bayan sommelier
Bu yıl içki dalında bayanlar yılı oldu.
İçkinin erkek dünyasını fetheden bir bayan daha var.
İktidar, küçük ve butik şarap üreticisini öldürmek üzere düğmeye basıyordu.
İşte o denli bir günde dünyanın en önde gelen restoran kıymetlendirme şirketi Michelin o denli bir “Yılın sommelieri seçti ki…
Urla Vino Locale restoranın bayan şarap tadımcısı Seray Kumbasar Michelin Sommelier mükafatı aldı.
Hep söylüyorum.
Dünya şarap dalında en çok bayanın çalıştığı ülke Türkiye…
Bu ödül de bir manada bunun tescillenmesi oldu.
Hıfzı Topuz
19. Hıfzı Topuz: 100 yıllık cumhuriyetin insan öykülerinin edebi vekanüvisi
Cumhuriyetle doğmuştu, cumhuriyetin 100’üncü yılında hayata veda etti. Bir asırlık hayatının en büyük kısmını gazeteci ve gazeteci müellif olarak geçirdi.
Az tanıdığımız insanları bize anlattı; çok tanıdığımız insanları ise hiç tanımadığımızı bize gösterdi.
Gazeteci gözüyle tarihçilik yaptı.
Yakın tarihimizi bize anlattığı insan öyküleri ile sevdirdi.
Tarih kitapları büyük resme, toplu fotoğraflara bakarken, o küçük karelere, insanların vesikalık fotoğraflarına baktı ve bize o insanları anlattı.
Bu yıl ortamızdan ayrıldı, geriye Türkiye’nin insan portrelerinden oluşan çok duygusal, çok dokunaklı bir külliyat bıraktı.
Özkan Uğur
18. Özkan Uğur, Nurhan Damcıoğlu, İlham Gencer, Nuri Sesigüzel ve millet müziğinin kayıp yılı
Hangimizin hicranına bir MFÖ müziği takılmamıştır ki?
Hangimiz hayatımızın bir anında “güllerin içinden canım” dememiştir bir sefer olsun hayatında…
İşte O MFÖ’nün Ö’sünü kaybettik. Gerisinden daima birlikte ağladık. Kim bilir kaç yılbaşı meskende eğlenirken, bir Ege restoranında eğlenirken Nuran Damcıoğlu’nun bir kantosu ile kıpır kıpır sahneye fırlamamıştır bu ülkenin bayanları?
Bir inşaattan yanık bir ses geldiğinde, kim bilir kaçımızın aklına Nuri Sesigüzel düşmüştür…
Hangi beş yıldızlı otele girsek, lobide İlam Gencer’in piyanosunu duyar üzere olmamışızdır… Durup dururken “Bak Bir Varmış Bir Yokmuş’u” mırıldanırken bulmamışızdır kendimizi.
Dördünü de kaybettik bu yıl.
Bu yılın insanı olmayı post mortem hak ettiler.
Ayrılık sonrası yani.
Nur içinde yatsınlar.
Od Urla
17. Urla restoranları: Bir gastronomi bölgesi yaratan mahallî kahramanlar
Michelin o denli bir şey yaptı ki…
Kimse şaşırmadı.
Herkes keyifli oldu.
Urla’nın restoranları, Od Urla, Vino Locale, Teruar ve daha 6 restoran Michelin klasmanına girdi.
Osman Sezener (Od Urla)… Osman Serdaroğlu (Teruar)… Ozan Kumbasar (Vino Locale)…
Bu yalnızca bir gastronomi başarısı değildi, birebir vakitte bir bölgenin kültürel sonlarının işaretlenmesiydi.
Bu beşerler yalnızca birer lokanta yaratmadılar.
Aynı vakitte Türkiye’nin birinci gastronomi bölgesini yarattılar.
Haluk Levent
16. Haluk Levent: 6 Şubat sarsıntısının halk kahramanları sembolü
Hepimizi sarsan bir sarsıntıydı. Hepimizi kahretti.
Ama hepimize bir millet olduğumuzu hatırlattı.
Ertesi gün devletten evvel millet oradaydı.
Millet ve onun on binlerce kahramanları.
Kendiliğinden, istekli seferber olmuş gerçek bir millet ordusu.
Haluk Levent o istekli kahramanlardan yalnızca biriydi, sembolüydü. Birinci günün sabahı başlattığı AHBAP harekatı Türkiye tarihinin en büyük sivil yardım kampanyasına dönüştü.
Kıskananları oldu. Çekemeyenleri çıktı, karalayanlar sıraya girdi.
Ama hiçbiri onun 6 Şubat depremindeki eforlarını halkın gönlünden indiremedi.
Ölümlü Dünya 2
15. Ölümlü Dünya grubu: Bütün yıl ağlayan bir milleti son ay güldürdüler
Fena, çook kötü bir yıldı.
Daha Şubat ayında unutamayacağımız bir zelzele felaketi ile başladı. Üzerine neler binmedi ki… Ağır bir enflasyon, fırlamış gitmiş fiyatlar, tabanımızda savaşlar, kuraklık, bir kısmımız için ağır seçim travması…
Milletçe gülmeyi unuttuğumuz, milletçe ağlamayı öğrendiğimiz yıldı. Bütün saatli maarif takvimleri, her günümüzü asık hızlara, çatık kaşlara, gözyaşlarına ayarlamıştı…
İşte o denli bir yılın sonunda Ölümlü Dünya 2 takımı geldi.
Öyle bir sinema yaptılar ki, salonları doldurduk. Güldük. Çok güldük. Allah da onları gişede güldürdü, her yerde her vakit da güldürsün.
Kapkara bir yılın tek tük güler yüzlü dakikalarıydı sinemaları.
Merve Dizdar
14. Merve Dizdar: Bayanın ismini Cannes kırmızısı halı üzerine yazan Türk kadını
Bu yıl Cannes şenliğinin en çok konuşulan sanatkarı o oldu.
“Kuru Otlar Üstüne” sinemasındaki oyunu ile Cannes şenliğinin En Güzel Bayan Oyuncu Ödülü’nü bileğinin hakkı, alnın teri ve yüreğinin cüretiyle kazandı.
Adı Merve Dizdar.
Dünya onun ismini yalnızca kazandığı mükafatla değil, merasimdeki konuşmasıyla da iki defa duydu.
Ezilmiş, hor görülmüş, öldürülmüş, yaralanmış, İstanbul Mukavelesi iptal edilmiş Türk bayanına gitti mükafatın en altın kelamları.
Bu yılın insanı olmayı ziyadesiyle hak etti.
Atatürk
13. O beşerler ki; yapılamaz denilen Atatürk sinemasını yaptılar ve herkese sevdirdiler
Yıllardır milletçe hayalini kurduğumuz en ulusal projemizdi.
Bir Atatürk sineması.
Kimleri layık görmedik ki, o kurucu babamızın yerinde.
Aradık aradık da hiçbirini koyamadık onun yerine.
Sonunda tekrar içimizden birileri çıktı…
Ve yaptı.
Yönetmeni Mehmet Ada Öztekin, imalcileri Saner Ayar ve Cengiz Çağlayan, senaryosu Necati Şahin, oyuncuları Aras Bulut İynemli, Songül Öden, Mehmet Günsür, Sarp Akkaya, Esra Bilgiç ile o denli bir Atatürk sineması yaptılar ki…
Hepimizin içine sindi.
Üstelik bize çok insan, çok güler yüzlü, muzip bir Atatürk getirdiler ve o Atatürk’ü çok sevdik.
Mr. Dosso Dossi
12. Mr. Dosso dossi: Giyside Las Vegas modelini yaratan pop DJ patron
Gerçek ismi Hikmet Eraslan. Sahne ismi Mr. Dosso Dossi.
David Guetta üzere bir DJ lakin tıpkı vakitte Türkiye’nin en başarılı giysi fuarına yapan şirketin yaratıcı işvereni.
Fuarcılıkta Las Vegas modelini resmen icat etmiş.
Gelen müşteriden otel ve yemek fiyatı almıyor. Yap/İşlet/Devret üzere o da “Al/Sat/Öde” formülünü bulmuş.
Hatta “Gel/Yat/Eğlen/Ye/Al/Götür/Sat/Öde” modeli.
Doğubayızıt’ta her yıl düzenlediği konsere 50 bin genç geliyor. Düzenlediği fuarlar tıklım tıklım.
Bu yıl yaratıcı insan kontenjanından yılın iş insanları ortasına girdi.
Tunç Soyer-Ahmet Güneştekin
11. Tunç Soyer-Ahmet Güneştekin: Suyun iki tarafının iki “hüzünlü gavuru”
Suyun iki tarafında unuttuğumuz insanlar…
Mübadiller…
İzmir’de açılan bir stant hatırlattı bize o insanları.
Kurtuluş Savaşı’nın kazananı biz, kaybedeni Yunanistan’dı.
Ama onlar iki tarafın da hüzünlü kaybedeni, iki tarafın da “mahzun gavurlarıydı.”
Doğdukları, büyüdükleri, vatan belledikleri topraklardan ayrılmak zorunda kaldılar. Buranın Rumları, oranın Türkleri…
Izdıraplı bir mübadelenin evlatları.
Bu yıl iki isim hatırlattı bize o insanları… Sanatçı Ahmet Güneştekin ve İzmir Büyükşehir Belediye Lideri Tunç Soyer.
Cesur bir şey yaptılar. Çok gözü pek bir şey…
“Gavur Mahallesi” isimli bir stant açtılar.
Üç milyon insan gezdi bu sergiyi.
Bir dünya rekoruydu.
Geriye, o stantta, mübadil bavulları içinden gelen bir kedi miyavlaması kaldı.
Anladık ki, Kimileri giderken kedilerini de götürmüşler..
Doğup büyüdükleri topraklardan küçücük, onlara hiç ihanet etmeyecek bir sesi yani…
O sesi de götürdüler…
Sezen Aksu
10. Sezen Aksu: Hip hop dalgası altında dimdik ayakta duran sanatçımız
Dünyanın bütün müzik listeleri hip hopçuların istilası altında.
Bütün algoritmalar onlara çalışıyor.
En çok dinlenilen 10 müzik listeleri Ezhel’in, UZİ’nin, Semircenk’in art bahçesi üzere.
Bu dijital tsunami karşısında Türkiye’nin bütün efsane isimleri havlu atmış.
Bir tek Sezen Aksu var.
Türkiye’de en çok dinlenilen 10 sanatçı ortasında bir tek onun ismini görüyoruz.
Büyük Dönem Aksu…
Her halimizin, her hissimizin, her acı ve sevincimizin her haline denk gelen bir müzikle Streaming aleminin despotlarına meydan okuyor.
Bu yıl yeniden milletçe onu çok dinledik.
Yani arkadaş…
Türkiye’nin bir Sezen Aksu’su var ve hepimiz onu çok seviyoruz.
Dilan Polat-Engin Polat
9. Dilan ve Engin Polat; yılın iki anti kahramanı: Toplum olarak konkav aynadaki kendimiz
Delirdin mi sen diyeceksiniz…
Böyle bir karakter “yılın insanı” seçilir mi diyeceksiniz…
Seçilir…
Hem de bal üzere seçilir.
Arkadaş biz, yani bu millet, değil miydi üç yıl boyunca o ikiliye, o mesken hanesine bakıp bakıp da kahkahalar atan…
O kocasına “Enginim” diye seslendikçe, biz de eşimize “Şekeriiim gördün mü?” diye göstermedik mi o tuhaf ikiliyi…
Haydi itiraf edin, biz çok sevmiştik bu ulusal sitcomu…
Her gün “Friends” dizisi üzere izliyorduk…
Bitmiyor muyduk “Enginim”in ‘E’sine
“Enerciii” dedikçe kahkahalarla sevincimizi bulmuyor muyduk…
Kocası ile birlikte, “Sen Benim Başka Yarım” müziğini en arabesk halleriyle söylerken, birbirimize forwardlamıyor muyduk…
Sonra bir gün…
İkisi birden bir yere düştü ki…
Birden ahlaki normlarımızı hatırladık.
Başladık vurmaya.
Hadi kabul edelim. O bayan bizim konkav aynamızdı.
Aslında bize bizi gösteriyorlardı karıkoca.
Eğlendik, bitti.
Şimdi yerdeki hakem üzere tekmeleme vakti.
Evet bu yıl bonus olarak “anti kahraman” kontenjanından iki “yılın insanı” onlar.
Naci Görür
8. Naci Görür: Deprembazlar aleminde gerçek bir Zelzele Baba
Naci Hoca, 6 Şubat zelzelesinden sonra hepimizin gönlüne girdi.
Daha doğrusu bir sefer daha girdi.
Ortalığın; Hayali Fatih Terim Fonu üzere uydurma zelzele uzmanlığı satmaya kalkan deprembazların kapladığı bir ülkede; 7’den 70’e, erkekten bayana, köylüden kentliye, zenginden fakire bütün Türkiye’ye sağlam kişiliğini kabul ettirdi.
Kutuplaşmanın her şeyi ikiye böldüğü ülkemizde hiçbir trolün bölemediği bir hocamız oldu.
İyi ki Naci hoca üzere beşerler var.
Gerçekçi ve insancıl, karamsar fakat umutsuz değil, realist ancak umut veren bilim insanı…
Sayıları çok fazla değil ne yazık ki.
Allahtan tek başına bile yetecek kadar itimat verdi bize…
Semicenk
7. Semicenk: Bu yıl hip hopçuları tahtından indiren neo-arabesk
Spotify’ın bu yıl en çok dinlenilen 10 müzik listesinde rekorlar kıran bir sanatçı.
İlk 10 müzik içinde 4’ü onun…
Adı Semicenk.
Gerçek adı Cenk Baş… 25 yaşında…
2023’ün Müzik tarihine , “O yıl hip hopçuları tahtından indiren arabeskçi” olarak geçecek.
Kapa gözlerini, Orhan abi gelsin gözünün önüne.
Bir daha kapa, merhum Müslüm Gürses.
Arabeskin en damarından vuran yılın müzik insanı o.
Arabeski sevseniz de sevmeseniz de, “Orhan ve Müslüm Baba’nın yanına kimseyi koyamam arkadaş” deseniz de…
Ben de diyeceğim ki…
Arkadaşlar bir dakika… Semicenk ikisini de solladı.
Fatih Altaylı
6. Fatih Altaylı: Tek kişilik bağımsız medyanın doğuşu
Geleneksel medyanın muhafazakarlaştığı; merkez medyanın devletleştiği, devletin medyalaştığı bir periyotta, “tek kişilik haber” kurumlarının doğabileceğini ispatladı.
Devletin fiilen el koyduğu bir medyada işine son verildi.
Tek başına bir kameranın karşısına geçti.
Eski Türkiye denilen bir yerden geliyordu, evvel bize “yeni” diye yutturulmaya çalışılan, sonra eski püskü olduğu oraya çıkan bir Türkiye’de, yeni medya tertibinin temelini attılar.
Devlet medyasına karşı tek kişilik kişisel medyalar devri…
İşte yeni medyanın kurucu babalarından biri Fatih Altaylı oldu bu yıl.
Norm Ender
5. Norm Seçkin: Unutturulmak istenen 100’üncü yılı uyandıran hip hopçu
Bu yıl herkesin bildiği sırdı.
Muhafazakar iktidar pek istekli değildi Cumhuriyet’in 100’üncü yılını kutlamaya.
Önce zelzele dendi.
Sonra gündem Filistin oldu.
Devlet unutmak istedi ancak vatandaş unutmadı.
Ülkenin onlarca sanatkarı 100’üncü Yıl marşları, müzikleri yazdı. Hepsini sevdik.
Ama ortalarından birini daha çok sevdik.
O müzik “Parla’ydı…”
Doksan yılda 10’uncu Yıl Marşı’nı aşan bir marş yapamamıştık ancak Norm Ender o denli bir müzik yaptı ki…
“Parla hilal ve yıldızım, parla beyaz ve kırmızım…” nakaratı hepimizin en ulusal ve en yerli tarafımıza oturdu.
Laf ortamızda muhafazakar gönülsüzler bile sevdi bu şarkıyı.
Ve o şarkıyı genç bir İzmirli hip hopçu yaptı.
Demiyor muyum daima hip hop bu yüzyılın en derinine işleyen müzik akımıdır diye…
Unutturulmak istenen 100’üncü ılı, hançeremize yüklediği notalarla aklımızdan çıkmaz hale getirdi.
Halil Umut Meler
4. Halil Umut Meler: Yumruk ona atıldı, müflis sistem knockout oldu
Olay yılın son ayı patladı.
Kendini bilmez bir futbol kulübü lideri alana girdi ve hakemi yumruklardı.
Ondan da densiz, ondan da kralcı muhafazaları yerde yatan insanı insafsızca tekmeledi.
Ama ne oldu?
Yumruk ulusal hakemimize atıldı, milletimiz gardını aldı, yumruk müflis duruma düşürülmüş futbolun kuruluş nizamının hızında patladı.
Bu sefer halk hakem oldu, yerlerde sürünen o müflis futbol kodamanlarına kırmızı kartı gösterdi.
Hiç kuşkusuz bu yılın halk kahramanlarından biri ulusal hakemimiz Halil Umut Meler.
Refik Anadol
3. Refik Anadol: Global “sphere”ın’ açılışını yapan Türk
Hiç kuşkusuz bu yıl Türk sanatının en ileri temsilcisi oydu.
Önce New York’un dünyaca ünlü Çağdaş Sanat Müzesi MOMA’yı bir görüntü duvarı haline getirdi.
Ondan sonra bu yılın cümbüş dünyasında olayı olan Las Vegas’taki 21’inci yüzyıl teknoloji mükemmeli sphere açılışında dış yüzünü onun görüntü yapıtı ile dünyaya tanıttı.
Sphere’ın dünya prömiyerini bir Türk sanatkarı yaptı.
Refik Anadol artık global bir sanatçı ve Türkiye’de yılın insanlarından biri olmayı ziyadesiyle hak etti.
A Ulusal Bayan Voleybol Takımı
2. A Ulusal Bayan Voleybol Ekibimiz: Erik Kolu’nun hoş sakura çiçekleri üzere yükselişi
Melissa Vargas, Eda Fazilet Dündar, Ebrar Karakurt, Hande Baladın, Aslı Alaç, Zehra Güneş, Birincinin Aydın, Elif Şahin, Simge Aköz, Kübra Akman, Derya Cebecioğlu, Ayça Aykaç…
Bütün bayan voleybol grubumuz. Ruhen tabana vurduğumuz, manen yıkıldığımız, ülkemizden umudumuzu kestiğimiz günlerde evvel hafif bir meltem üzere geldiler.
Sonra smaçları geldi.
Sonra set sayıları çoğaldıkça, içimizdeki ezilmiş ve mahzun uyanmaya başladı. Maç üstüne maç kazandılar.
Sadece maç kazanmadılar, bir milletin gönlünü, kalbini, yüreğini kazandılar.
Sadece topa smaç atmadılar, bu ülkenin ilkel erkek damarına da neşter attılar.
Anadolu’nun milyonlarca genç kızının umut limanlarına demir attılar.
Avrupa şampiyonluğu, akabinde dünya şampiyonluğu…
Onlar erik kısmı oynadıkça, biz de hüzünden uyuşmuş vücutlarımızda o rüzgarı hissettik.
Ey erkekler, bilin…
Bir milletin evvel bayanları uyanıp bir milletin gönlünde her gün set sayıları alıyorsa…
Oyun sayısı yakın demektir.
Bu yılın bir numarası hiç ancak hiç kuşkusuz onlar…
Levent Kırca
1. Levent Kırca: Banko yılın en özlenen insanı
Sekiz yıl evvel kaybettiğimiz bir sanatçı yılın insanı olur mu diyenlerdenseniz, demeyin…
Olur.
Çünkü bu yıl en çok onu özledik.
Dilan Polat, “Sen mehtere layıksın kocacığım” paylaşımını yaparken, eşi Engin Polat’ın yüzünde Levent Kırca’yı gördük.
O artık yok fakat biz o skeci başımızdan yazdık, çektik, oynadık.
Fatih Terim Fonu patladığında, verdiği para çantasının içine çip koyan adam her ekrana çıktığında biz onun kişiliğinde bir Levent Kırca parodisi gördük. Hiç kuşkusuz bu yılın en büyük eksiğiydi, gülemediğimiz şu ağlanacak dokunaklı halimizde.
O nedenle şu kapkara 2023’te, birbiri gerisine patlayan toplumsal felaketlerimizin görünmeyen post mortem yılın insanıydı Levent Kırca.
Nur içinde yatsın…
Onun gülümseten anısı, birebir vakitte bu dehşetli yılın bir özetiydi.
Gülemeyiz ağlanacak halimize.
Ama biz evvel bir hoş güldük, sonra da oturup ağladık halimize…
Son dakika listeler üstü: Fenerbahçe ve Galatasaray; kramponu giymek kadar çıkarmak da erdemli bir iştir
Bu listeyi yazıp gönderdim.
Sonra gece ne olduysa oldu…
İki büyük kulübümüz Suudi Arabistan’da o denli bir duruş sergilediler ki…
Sadece bir duruş değildi.
Aynı vakitte Lefter Küçükandonyadis-Metin Oktay Ruhu döndü yeşil alana.
Çöl, kırmızı beyaza boyandı.
Bir sefer daha gördük ki…
Atatürk bu milleti millet yapan o ruhtur hala.
İki kulübün yöneticileri, oyuncuları ve taraftarı bu yılın insanları ortasına girmeyi hak ettiler.
Bir gecede millet olarak her birimiz “yılın insanları” listesine girdik.