Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin’in 12 Şubat’ta Türkiye’yi ziyaret etmesi bekleniyor. Kremlin şimdi tarihini teyit etmese de geziyi doğruladı. Putin’in Türkiye ziyareti daha şimdiden memleketler arası gündemin kıymetli başlıklarından biri haline geldi.
Türkiye, Rusya’nın 24 Şubat 2022’de Ukrayna’yı işgal etmeye başlamasıyla patlak veren savaşın akabinde Putin’in ziyaret edeceği birinci Batı ve NATO ülkesi olacak. Bu durum, ziyaretin değerini daha da artırıyor.
Başta ABD, Ukrayna ve Batı ülkeleri, ziyarete eleştirel baksalar da tahıl koridorunun yine canlanması ve müzakere masasına dönülmesi açısından muhtemel sonuçlara odaklanıyorlar.
Türkiye Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Putin’in ziyaretinin aslında daha öncesi için planlandığını lakin bölgesel gelişmelerden ötürü geciktiğini kaydetti.
Kremlin Sözcüsü Dmitry Peskov da Putin’in ziyaretinin hem ikili hem de bölgesel bahislerin görüşülmesi açısından kıymetli olacağını belirtti.
Ukrayna savaşı sonrası 2 yıldır pek yurt dışı ziyareti gerçekleştirmeyen Putin, savaşın başladığı 24 Şubat 2022’den sonra birinci sefer Türkiye’ye gidecek.
Savaşın ikinci yılından günler evvel NATO’nun önde gelen ülkelerinden birini ziyaret edecek olması Putin’in Erdoğan ile görüşmesini daha da dikkat cazip hale getiren ögelerden biri.
Batı yakından takip edecek
Henüz resmen ilan edilmemiş olmasına rağmen Putin’in ziyaretine ait hem Birleşmiş Milletler (BM) hem de ABD’den kıymetlendirme yapılmış olması Batı’nın ilgisini somutlayan bir durum.
BM Sözcüsü Stephane Dujarric, hafta başında düzenlediği basın toplantısında bir soru üzerine, Putin’in Türkiye ziyaretini yakından takip edeceklerini kaydetti.
Dujarric, tahıl koridorunun yine canlandırılmasına ait bir soru üzerine ise BM’nin Türkiye-Rusya görüşmelerine dahil olmadığını anımsattı.
2022 Temmuz’unda oluşturulan Karadeniz Tahıl Teşebbüsü, Türkiye ve BM’nin Rusya ve Ukrayna ile başka farklı imzaladığı mutabakat muhtıraları ile yaşama geçmişti.
Rusya, kendi tahıl eserleri ve gübresini satamadığı gerekçesiyle Temmuz 2023’te teşebbüsü askıya aldığını açıklamıştı.
Dışişleri Bakanı Fidan da, 4 Şubat’ta verdiği bir demeçte, Putin’in ziyareti sırasında bahsin kesinlikle gündeme geleceğini, inisiyatifin yeni bir formülle canlandırılması için Türkiye’nin çalışmalarını sürdürdüğünü kaydetmişti.
Ukrayna’nın tahıl taşıyan kimi gemilerini hâlâ Karadeniz’den geçirebildiğini lakin güvenliğin büyük sorun olmaya devam ettiğini, Rusya’nın ise sattığı tahılın parasını alamadığı için kahırları olduğunu anımsatan Fidan, “Her iki tarafı da tatmin edecek bir tahlil için çalışıyoruz” sözlerini kullanmıştı.
Fidan, bir formülün bulunması durumunda bunu kamuoyuyla paylaşacaklarını da açıklamıştı.
Diplomatik kaynaklar ise mevcut durumda tahıl koridorunun tekrar canlandırılmasının zahmetine işaret ediyorlar.
Rusya’nın Ukrayna limanlarını kuşatmayı sürdürdüğü, milletlerarası toplumun da bankacılık, sigorta üzere alanlarda Rusya’nın beklentilerine cevap vermediği bir ortamda tahıl koridoru teşebbüsünün canlanmasının güç olacağı yapılan değerlendirmeler ortasında.
ABD’den ‘anlamlı rol’ vurgusu
Putin’in ziyaretini yakından izleyecek bir öteki başşehir ise Washington olacak. ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcü Yardımcısı Vedant Patel, 5 Şubat’ta düzenlediği basın toplantısında, Putin’in Türkiye ziyareti ile ilgili bir soruya da cevap verdi.
“Eğer rastgele bir ülke Rusya’nın kimi makûs niyetli davranışlarından vazgeçme konusunda manalı bir rol oynayabilecekse bunu mutlaka memnuniyetle karşılarız,” değerlendirmesini yapan Patel, Karadeniz tahıl koridoru teşebbüsünü anımsattı.
Sözcü Yardımcısı, “Ukrayna tahılının gitmesi gereken yere ulaşmasının ve bu alanda emniyetli bir ilerleme kaydedilmesinin kritik kıymetini hissetmeye devam ediyoruz. Bu katiyetle beğenilen karşılanacak bir şey” dedi.
Diplomatik kaynaklara nazaran, ABD’nin Putin’in ziyaretine bakışı tahıl koridoru ile hudutlu değil.
Rus başkanın NATO ülkesi Türkiye’yi ziyaretini ittifak içinde yeni kırılmalar yaratmak maksadıyla kullanmasından korku duyan Washington, ziyaret sırasında Türk yetkililerin verecekleri bildirilerin kıymetine dikkat çekiyorlar.
Kaynaklara nazaran, ABD’nin bu taraftaki çekinceleri geçen hafta Ankara’da temaslarda bulunan ABD Dışişleri Bakan Vekili Victoria Nuland tarafından Türk yetkililere aktarıldı.
Ukrayna’nın toprak bütünlüğü vurgusu
Ankara, ABD ve Batı’nın bu taraftaki telaffuzunun savaşın başladığı günden bu yana sürdüğü fakat Türkiye’nin izlediği siyasetin temel prensiplerinin değişmediği karşılığı veriyor.
Ukrayna’nın siyasi ve toprak bütünlüğünün korunmasından yana olduğunu kaydeden Ankara, taraflar ortasında mümkün bir barış muahedesinin sağlanması için her iki tarafla da konuşabilen aktörlerin olması gerektiğini, Türkiye’nin tam da bu rolü oynadığını kaydediyor.
Türkiye, Ukrayna savaşının başlamasından yalnızca haftalar sonra Rusya ve Ukrayna dışişleri bakanlarını Antalya’da bir ortaya getirmiş lakin mutabakat sağlanamamıştı.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, Putin ve Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenskiy’e barış görüşmeleri için Türkiye’nin mesken sahipliği yapabileceği teklifini lisana getirmişti.
Dışişleri Bakanı Fidan, bu ögelerin yanı sıra Türkiye ile Rusya’nın birçok çatışma noktasında varlık gösterdiklerini, başta Suriye, Kafkaslar ve Orta Doğu’da şiddetin daha da yayılmaması için Ankara-Moskova ortasında kurulan diyaloğun değerli olduğunun altını çiziyor.
