Sayıştay kontrolünden uzak tutulan ve muhalefet tarafından “Arpalığa dönüştü” tabirleriyle eleştirilen Turizm Tanıtım ve Geliştirme Ajansı’nın geçtiğimiz yıl televizyon reklamlarına 459 milyon TL harcadığı ortaya çıktı. 2020 yılında 250 milyon TL kâr elde eden ajans, TV masrafı kalemini bir yılda yüzde 90 oranında artırınca, 2021’i 66 milyon TL’lik ziyanla kapattı. Ajansın kontrol raporunda hangi TV kanalına ne kadarlık harcama yapıldığına ait bilgiye ise yer verilmedi.
Kültür ve Turizm Bakanlığı bünyesinde 2019 yılında kurulan Turizm Tanıtım ve Geliştirme Ajansı’nın özel bir firma tarafından hazırlanan 2021 yılı mali kontrol raporu Sayıştay’a iletildi. Sayıştay da bu raporu temel alarak hazırladığı raporu, TBMM Bayındırlık, İmar, Ulaştırma ve Turizm Komisyonu’na sundu. Meclis’e sunulan rapor, bütçesinin büyük bir kısmını turizm tesislerinin gelirlerinden elde edilen hissenin oluşturduğu ajansın astronomik harcamalarındaki artışı ortaya koydu.
250 milyon TL kârdan 66 milyon TL zarara
Rapora nazaran turizm tesislerinin gelirlerinden 2020 yılında 218 milyon TL’lik hisse alan ajansın bu yılki tesis hissesi geliri 763 milyon 456 bin TL’ye ulaştı. Buna rağmen 2020 yılında 250 milyon TL kâr elde eden ajansın, 2021 yılını 66 milyon 794 bin TL meblağında ziyanla kapatması dikkat çekti. Sayıştay raporunda 2021 faaliyet periyodunda toplam hasılatın yüzde 23.25 oranında artmasına rağmen, pazarlama satış ve dağıtım masraflarındaki yüzde 113 oranındaki yüksek oranlı artışın ziyana neden olduğu vurgulandı.
Yönetim sarfiyatı bir yılda beş kat arttı
Gider kalemlerine bakıldığında da idare masraflarındaki artış dikkat çekti. İdare Konseyi Başkanlığı’nı, Kültür ve Turizm Bakan Yardımcısı Nadir Alpaslan’ın yaptığı ajans, 2020 yılında genel idare masrafı için 8 milyon 16 bin TL harcamıştı. Bu kalem, 2021 yılında beş kat artarak 41 milyon 449 bin TL’ye ulaştı. Bu sayının 22 milyon 808 bin TL’sini işçi masrafı oluşturdu.
Bir yıllık PR masrafı 15 milyon TL
Gider kalemlerinde en dikkat çeken başlıklardan birisi de televizyonlara verilen reklam harcamalarının yer aldığı “TV gideri” kalemi oldu. 2020 yılında TV’lere 242 milyon 811 bin TL harcayan ajans, bu ölçüsü bir yılda neredeyse ikiye katlayarak 459 milyon 38 bin TL’ye çıkardı. Kontrol raporunda hangi kanala ne kadar harcandığına ait bilgiye ise yer verilmedi. Dijital pazarlama harcaması da yaklaşık yüzde 50’lik artışla 118 milyon 618 bin TL’den 176 milyon 969 bin TL’ye çıktı. Fuar sarfiyatı de bir yılda 7 milyon 451 bin TL’den 31 milyon 96 bin TL’ye, yapım masrafları de 15 milyon 862 bin TL’den 72 milyon 58 bin TL’ye yükseldi. Dijital içerik sarfiyatları de 71 milyon 259 bin TL’yi, PR sarfiyatı ise 15 milyon 29 bin TL’yi buldu.
Turizm hissesinde 151 milyon TL’lik açık
Böylece ajansın 2020 yılında 474 milyon 482 bin TL olarak gerçekleşen bir yıllık toplam harcaması yaklaşık iki kat artarak 1 milyar 38 milyon 778 bin TL’ye ulaştı. Turizm tesislerinden alınan turizm hisselerinin tahsilatında da 151 milyon TL’lik açık dikkat çekti. Sayıştay raporunda “Bağımsız kontrol raporunda, 7183 sayılı Kanun’un 6’nci hususu gereğince gerekli tahsilatların yapılıp yapılmadığı ile ilgili rastgele bir konuya rastlanılmadığı tespit edilmiştir” sözü kullanıldı.
Maaşıyla gündeme gelmişti
CHP Zonguldak Milletvekili Deniz Yavuzyılmaz, ajansın İdare Şurası Lideri olan Kültür ve Turizm Bakan Yardımcısı Az Alpaslan’ı farklı kurumlardan aldığı üç maaşıyla gündeme getirmişti. Yavuzyılmaz, Alpaslan’ın bakan yardımcılığından 53 bin 800 TL KuveytTürk İdare Şurasından ise 175 bin 547 TL huzur hakkı ve 162 bin 585 TL de ek fiyat aldığını tez etmişti. Yavuzyılmaz, Alpaslanın yıllık maaşının zamsız halinin 4 milyon 703 bin TL’yi bulduğunu lisana getirmişti.
“Çalışan çalışanın isim ve unvanları bilinmiyor”
Komisyonun geçtiğimiz yılki toplantısında da ajansın Sayıştay tarafından denetlenmemesi tenkit konusu olmuştu. CHP’li milletvekilleri, ajansın kontrolünün özel bir firmaya verildiğini belirterek, hangi televizyon kanallarına kaç adet reklam verildiği ile çalışan işçinin isim ve unvanlarının bilinmediği tenkitlerini getirmişti.
