Anayasa Mahkemesi Gazi Üniversitesi’nden 2016 yılında ihraç edilen ve anayasaya ters olduğu gerekçesiyle iptal edilen kamu vazifesinden ihraç edilen öğretim üyelerinin, vazifeye iadesi durumunda İstanbul, Ankara ve İzmir vilayetleri dışına atanması kararı münasebet gösterilerek, iade kararının akabinde Kırıkkale Üniversitesi’ne atanan Barış Akademisyeni Mertihan Kurdoğlu hakkında ihlal karar verdi. Yüksek Mahkeme, verdiği kararda, münasebet gösterilen ilgili kanuna yönelik verdiği Anayasa’ya karşıtlık ve iptal kararını hatırlattı.
Göreve iade edildi, öbür üniversiteye atandı
Mertihan Kurdoğlu, Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Bayan Hastalıkları ve Doğum Ana Bilim Kolunda doçent öğretim üyesi olarak vazife yapmakta iken 15 Ağustos 2016 tarihli 672 sayılı KHK kapsamında ihraç edildi.
Kurdoğlu, ihraç kararına karşı Harikulâde Hal Süreçleri İnceleme Komitesi’ne başvurdu. Komite, Kurdoğlu’nun talebini kabul ederek kamu misyonuna iadesine karar verdi. Yükseköğretim Heyeti Başkanlığı (YÖK) Yürütme Konseyi, Kurdoğlu’nun Kırıkkale Üniversitesi Tıp Fakültesi Bayan Hastalıkları ve Doğum Ana Bilim Kısmına atanmasına karar verdi.
YÖK, AYM’nin iptal ettiği maddeyi münasebet gösterdi
Kurdoğlu, YÖK kararına karşı, daha evvel misyon yaptığı üniversiteye atamasının yapılması talebiyle itirazda bulundu. YÖK İşçi Dairesi Başkanlığı, kamu vazifesine iade edilen öğretim vazifelilerinin daha evvel çalıştıkları yere dönmelerine pürüz olan maddeyi içeren Fevkalâde Hal Süreçleri Inceleme Kurulu Kurulması Hakkında Kanun Kararında Kararnamenin Değiştirilerek Kabul Edilmesine Dair Kanun’u münasebet göstererek, bahis hakkında yapılacak ayrıca bir süreç bulunmadığını belirtti.
Kurtoğlu, Kırıkkale Üniversitesine atanmasına yönelik sürecin iptali talebiyle Ankara 13. Yönetim Mahkemesi’nde dava açtı. Mahkeme davanın reddine oyçokluğuyla karar verdi. Kararda, 685 sayılı Harika Hal Süreçleri Inceleme Kurulu Kurulması Hakkında Kanun Kararında Kararname yeterince yönetimin takdir yetkisinin bulunmadığı, bu nedenle müracaatçının atamasının Ankara’ya yapılamayacağı ve Ankara’ya en yakın üniversiteye atamanın gerçekleştirildiği söz edildi.
Kurdoğlu kararı istinafa taşındı. Ankara Bölge Yönetim Mahkemesi 4. İdari Dava Dairesi, Kurdoğlu’nun Anayasa’ya karşıtlık tezini yerinde görmeyerek, istinaf müracaatının temelden reddine kesin olarak karar verdi.
AYM’ye başvurdu
Kurdoğlu kararla ilgili Anayasa Mahkemesi’ne müracaat yaptı. Müracaatta, OHAL KHK’sı ile OHAL periyodu sonrası için kural ihdas edilmesi nedeniyle hukuk devleti unsurunun, daha evvelki vazifesine yahut Ankara, İstanbul yahut İzmir vilayetlerine atanmamasını öngörülen kuralın ölçülü ve öngörülebilir olmadığını, yasallık prensibine karşıtlık teşkil ettiği belirtildi.
Başvuruda ayrıyeten, komite kararıyla öbür kamu vazifelilerinin eski vazifelerine dönebilmesi nedeniyle eşitlik prensibinin, Komite tarafından vazifesine iadesine karar verilmesine karşın daha evvelki vazife yaptığı üniversiteye atamasının yapılmaması nedeniyle masumiyet karinesinin ve çalışma hakkının ihlal edildiği söylendi.
AYM “Anayasa’ya terslik ve iptal kararını” hatırlattı
15 Kasım 2023’te başvuruyu görüşen AYM, Kurdoğlu’nun öteki bir üniversiteye atanmasına münasebet gösterilen kanunda yer alan “…Ankara, İstanbul, İzmir vilayetleri dışında ve 2006 yılından sonra kurulan yükseköğretim kurumlarına öncelik verilmek kaydıyla, Yükseköğretim Şurası Başkanlığı tarafından kamu misyonundan çıkarıldığı yükseköğretim kurumu haricinde tespit edilecek yükseköğretim kurumlarından birine…” kısım hakkında Anayasa’ya muhalif olduğu ve iptali kararını hatırlattı.
Yüksek mahkeme, kararda kuralda kamu vazifesine iade edilen her bir öğretim elemanı tarafından kamu hizmetinin gerekleri de gözetilerek bu bireylerin daha evvel vazife yaptıkları yükseköğretim kurumunda çalışıp çalışamayacakları konusunda yönetime rastgele bir kıymetlendirme yetkisi tanınmadığını belirtti.
Kararda, şahısların kamu vazifesinden çıkarılmadan evvel misyon yaptıkları yerlere atanmalarının kategorik olarak yasaklanmasını gerektirecek türel ve fiilî zorunluluklar gösterilmediğinden kuralın kamu faydasının sağlanması gayesi bakımından gerekli olmadığının söz edildiğini vurgulandı.
AYM ayrıyeten ilgili kararda, atamaların Ankara, İstanbul ve İzmir vilayetleri dışında öncelikli olarak 2006 yılından sonra kurulan yükseköğretim kurumlarına yapılacağı öngörülse de kelam konusu gereksinimin genel, objektif ve kabul edilebilir ölçütler belirlenerek tüm öğretim elemanlarını kapsayacak bir sistem oluşturulmadan sırf misyonlarına iade edilen öğretim elemanlarıyla hudutlu tutularak karşılanmasının kamu hizmetinin faal ve sağlıklı bir biçimde yürütülmesi hedefini gerçekleştirmek bakımından zarurî bir toplumsal gereksinime karşılık gelmediğinin belirtildiğini aktardı.
Kararda, misyonuna iade edilen öğretim elemanlarının evvelki misyon yerleri ile Ankara, İstanbul ve İzmir vilayetlerinde bulunan yükseköğretim kurumlarına atanmalarına kategorik yasak getiren ve bu şahısların öncelikli olarak 2006 yılından sonra kurulan yükseköğretim kurumlarında istihdam edilmelerini öngören kuralın şahısların özel hayata hürmet gösterilmesini isteme hakkına getirilen sınırlamanın demokratik toplum nizamının gereklerine uygun ve ölçülü olmadığı sonucuna varıldığı vurgulandı.
İdareye kıymetlendirme yetkisi tanınmadığı vurgulandı
Kurdoğlu’nun müracaatında da, kamu vazifesine iade edilen her bir öğretim elemanı tarafından daha evvel vazife yaptıkları yükseköğretim kurumunda çalışıp çalışamayacakları konusunda yönetime rastgele bir kıymetlendirme yetkisi tanınmadığının anlaşıldığı lisana getirilen kararda, şunlar denildi:
“Komisyon tarafından misyonuna iade edilen bütün öğretim elemanlarının kamu vazifesinden çıkarılmadan evvel misyon yaptıkları yerlere atanmalarının kategorik olarak yasaklanmasını gerektirecek tüzel ve fiilî zorunluluklar anılan Kanun’da gösterilmemiştir.
“Bu prestijle kamu vazifesine iade edilen öğretim elemanlarının daha evvelki misyon yerlerine ve belli vilayetlere atanmamasına ait uygulamanın muhataplarının, yetki aşımı ile keyfîliğe karşı yeteri kadar teminata sahip olmalarını sağlayacak niteliği ve açıklığı olan kurallara dayanmadığı söylenebilir.”
“Özel hayata hürmet hakkı” ihlali kararı verildi
Yüksek Mahkeme, Kurdoğlu hakkında özel hayata hürmet hakkının ihlal edildiğine ve ihlalin ortadan kaldırılması için evrakın tekrar yargılama yapılmak üzere mahallî mahkemeye gönderilmesine karar verdi.
“Umarız üniversiteler AYM kararlarına hukuksuz dirence eşlik etmez” AYM’nin kararını pahalandıran Kurdoğlu’nun avukatı Doğan Erkan, müvekkilinin iade başvurusunu kazansa dahi kendi üniversitesine ve üç büyük kentin üniversitesine dönemeyeceğine dair OHAL KHK düzenlemesinin hukuken abesle iştigal olduğunun açık olduğunu söyledi. İhracının hukuka tersliği yargısal kararla ortaya çıkan akademisyenlerin buna karşın kendi üniversitelerine dönemediğini hatırlatan Erkan, “Daha sonra bu kuralı Anayasa Mahkemesi iptal etti. Lakin Anayasa Mahkemesi iptal etmeden evvel, müvekkilimizin kendi üniversitesine dönmesi talebiyle açtığımız dava reddedilmişti, biz de Anayasa Mahkemesine müracaat yapmıştık. İşte bu müracaatımızda AYM, ihraç süreci iptal edilen müvekkilimizin kendi üniversitesine geri kabup edilmemesini, ‘özel hayata hürmet unsurunun ihlali’ niteliğinde buldu. Bilindiği üzere AYM çalışma ömrüne ait ihlalleri bu kapsamda pahalandırıyor. Olması gereken buydu. Umarız üniversiteler AYM kararlarına hukuksuz dirence eşlik etmez” dedi. |
