Fehmi Koru*
Alexey Navalny ile ilgili evvelki yazım 31 Ocak 2018 tarihini taşıyor. Navalny o sırada 41 yaşında. Ülkesi Rusya’da çok çok uzun yıllardır -2000 yılından beri- devleti tek başına yöneten ve galiba ölünceye kadar da yönetmeye devam etmek niyetinde olan Vladimir Putin’in en öndegelen karşısı olarak dünya gündemindeydi.
O yıl yapılacak başkanlık seçiminde Putin’in karşısına aday olarak çıkmaya çalışmış, fakat Rusya Yüksek Seçim Konseyi, eski bir sabıkasını ileri sürerek, buna geçit vermemişti.
Henüz dört Rus istihbarat casusu tarafından Noviçok zehiriyle öldürülmek istenmemişti Navalny; o olay iki yıl sonra -20 Ağustos 2020’de- Tomsk’tan Moskova’ya yanlışsız seyahati sırasında uçakta başına gelecekti.
Moskova’da onun öldürülmesi buyruğunu veren/ler, zehirlenmiş Navalny için gönderilmiş bir uçakla Berlin’e götürülmesini de engellemek istemiş olsalar da, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin (AİHM) acil tıbbi müdahale kararına karşı direnememişlerdi.
Berlin’de gördüğü tedavisi işe yaradı, Navalny vefattan döndü.
Sıradan bir muhaliften kelam etmiyorum. Muhalif görüşlerini yaymak için kullandığı YouTube kanalının dört milyonun üzerinde abonesi var, ismi artık X olan Twitter’da da iki milyondan fazla takipçisi…
Dili sert biri.
Reklam
Pek çok defa gözaltına alındı. Yargılandı, tutuklandı ve her davadan yüklü cezalar aldı.
AİHM Navalny’nin lehine kararlar verdi.
Tedavisi sonrasında, gitmemesi istikametinde kendisine yapılan tavsiyelere aldırmadan ülkesine döndüğünde, uçak Moskova’ya iner inmez tutuklandı (17 Ocak 2021).
Şimdi öğreniyorum ki, tutukluluğu sırasında çeşitli hatalardan yargılandığı davalardan ötürü kendisine toplamı 30 yılı aşan mahpus cezaları verilmiş.
Cezalarının ölçüsünü bilmesem de Sibirya’da bir cezaevine gönderildiğini biliyordum.
Sibirya’daki cezaevlerinin nasıl olduğunu Aleksandr Solzhenitsyn’in Gulag Takımadaları ismiyle lisanımıza de kazandırılmış dev yapıtından öğrenmiştik.
[Aleksandr Solzhenitsyn 1958-1968 yılları ortasında kaleme aldığı yapıtını Rusya’da yayımlatamamış, Gulag Takımadaları birinci sefer, Paris’te Rusça, sonraki yıl da İngilizce ve Fransızca yayımlanabilmişti. Birebir yıllarda Türkçesi de çıkmıştı.]
Navalny’e iktidar -daha doğrusu Putin– tersliği sonucu reva görülen, Sibirya’da ömrünü tamamlamak oldu.
Evet, Navalny 47 yaşında Sibirya’daki cezaevi hücresinde hayatını kaybetti.
Öldüğü duyuruldu lakin nasıl öldüğü hakkında şimdi hiç bilgi verilmiş değil.
Girişte atıfta bulunduğum yazımı yazarken, Türkiye ile Rusya ortasında bir Rus uçağının düşürülmesinin akabinde başlayan süreç aklımdaydı. Uçağının düşürülüşünü, Putin, Türkiye üzerinde bir siyasi manivela olarak kullanmaya başlamıştı.
Başarılı da oldu.
O gelişmenin akabinde başlayan süreçte, Moskova’nın hesaplı adımlarıyla, Türkiye farklı bir kulvara giriverdi.
Süreç Türkiye’ye değerliye mal oldu.
Navalny yiğit ve kahraman bir Rus milliyetçisiydi; ‘milliyetçi’ olma argümanlı Putin ona tahammül edemedi. Şimdi cüretinin bedelini ödemesine yıllar varken, onu gündeme taşıyarak, yazımla Ankara’ya kimi Rusya gerçeklerini duyurmak istemiştim.
Ankara ise, Rusya’yı nedense o haliyle kendisine yakın görmüş olmalı.
İki ülke ortasındaki benzerlikler göze o sıralarda farklılıklardan daha fazla gelmişti galiba.
Bu yazıyı da, Moskova’nın Navalny’yi maruz bıraktığı muameleyi burada sergileyince, o günlerde ortada bulunan benzerliklerden tahminen vazgeçilmeye fayda beklentisiyle yazdım.
*Bu yazı fehmikoru.com adresinden motamot alınmıştır.