Fehmi Koru*
Bir yabancı platformun yeni gösterime sunduğu Shogun dizisinin ikinci kısmını izliyorum. 1980’den hatırladığım bir kavram ‘Shogun; ‘baş-savaşçı’ demek üzere bir şey. ‘Shogun’ o yıl bizde de çok beğenilen Richard Chamberlain’ın başrolünde bulunduğu bir diziye husus olmuştu. Eskinin artistleri Hollywood ünlüleriydi; bu kere Japon ağırlı bir dizi olmuş ‘Shogun’, olması gerektiği gibi…
Eskisinde, izleyenler bilir, ‘Efendi Tıoranaga’ vardı; yenisinde de yeniden onun etrafında geçiyor 1600 Japonya’sını aktaran dizi.
Neyse lafı uzatmayayım da sadede geleyim.
Liderin ölmek üzere olduğu ortamdayız. Adam ölmeden evvel ileride devleti yönetecek kişi olan şimdi çocuk yaştaki oğlunu Toranaga’ya emanet ediyor.
Ölenin gerisinden değil o daha ölmeden iktidar savaşları başlıyor.
1600 Japonya’sındaki iktidar savaşları bana çok garip gelmedi.
Emanet edilecek yarının hükümdarı olacak çocuk için, babası, “Oğlumu düşmanları kadar dostlarından da koru” diyor Toranaga‘ya ve ekliyor: “Yönetme sırası ona geldiğinde, tepede yalnız olacağını bilsin, bu değerli dersi ona öğret…”
Zirvedeki yalnız kalmaya mahkum.
O durumdakilere yaklaşılamıyor bile. Aşağılarda neler olup bittiğinden zirvedekinin haberi olmuyor natürel. En tepe en fazla yalnızlık demek; çoklukla bu da zirvedekinin sonunu getiriyor.
Japonya’dan kelam ediyorum.
Bizde durum farklı olabilir.
Farklı olabileceğini, Osmanlı’nın son periyotları ile Cumhuriyet’in birinci periyodunda (1874-1934) yaşamış Cenap Şehabettin’in özlü kelamlarını topladığı ‘Tiryaki Sözleri’ kitabındaki şu cümlesinden anlıyoruz:
“Zirvelerde kartallar da bulunur, yılanlar da. Lakin birisi oraya süzülerek, oburu ise sürünerek gelmiştir. Değerli olan nereye gelmiş olduğunuzdan çok, nereden ve nasıl geldiğinizdir.”
Kitabın yayın tarihi 1918. Cenap Şehabettin sonradan Birinci Dünya Savaşı ismini alacak Büyük Savaş’ın öncesi ve sırasında gözlemlediği siyasi ayak oyunlarından etkilenmiş olmalı.
İbnülemin Mahmut Kemal İnal’ın ‘Son Sadrazamlar’ kitabının o periyoda ilişkin kısmını okurken, savaşa girme kararı alması için daima sıkıştırılan Başbakan Sait Halim Paşa’nın durumundan bayağı etkilenmiştim.
Müsaadenizle eski bir yazımdan bir alıntı yapacağım:
“Birinci Dünya Savaşı patladığında (1914) Türkiye Osmanlı İmparatorluğu idi. Ülkeyi yönetenler kendilerini bulunmaz Hint kumaşı sayan çeşitten siyaset cahili bir takımdı. İbnülemin Mahmut Kemal İnal, ‘Son Sadrazamlar’ isimli yapıtının Sait Halim Paşa’ya ayırdığı kısmında, savaşa girme kararının nasıl alındığını detaylarıyla anlatır. Karar Sadrazam Sait Halim Paşa’nın muhalefetine karşın alınır. Kararı destekleyen takım savaştan büyük karla çıkılacağı umudundadırlar.
Savaş bittiğinde (1918) Osmanlı değsen yıkılacak hale gelmişti ve savaşa girme kararını alan takım daha inançlı saydıkları ülkelere gitmek üzere birerli ikişerli ülkeyi terk etti. Pek birden fazla gurbet ellerde ve suikastlarda hayatlarını kaybettiler.”
Shogun dizisinin birinci iki kısmında doruğa en yakın noktada olduğu için rakiplerinin kendisini ortadan kaldırmak gayesiyle karşısında birleştikleri Toranaga, bir yandan mevte hazırlanırken bir yandan da kendisini rakipler karşısında galip çıkaracak formül arayışına girer.
Formül, karşısına ‘dış güç’ olarak çıkar…
Dönemin emperyalist Avrupalı güçleri İspanya ve Portekiz Uzak Doğu’yu -büyük çapta Japonya ile Çin’i- kendi ortalarında paylaşmışlardır. Japonya Portekiz’in payına düşmüştür.
Portekiz ülkeyi kendi çizgisinde tutmanın yolunu dinde bulmuştur. Japon öndegelenleri Katolik yaparak…
İkili muahedeyi bozmak için İngiltere’den bölgeye gönderilen filo, yolda korsanlara dört gemisini kaybeder, beşinci gemi Japonya kıyılarına ulaşır; lakin az kalan tayfalar esir haline dönüşür.
O tayfalardan biri Toranaga için siyaset oyununda kurtarıcı ‘dış güç’ haline dönüşür.
Neyse, bizde de platformlardan birinde gösterildiğinde Shogun dizisini izlersiniz.
Nedense yeni siyasi gelişmeleri takip ederken, Shogun ile geçirdiğim iki saat bana zihin açıcı bir ilaç üzere geldi.
*Bu yazı fehmikoru.com adresinden motamot alınmıştır.