Fehmi Koru*
Winston Churchill’in, demokrasiyi öbür sistemlerle mukayese edip kabul edilebilir bulsa da ‘en uygun sistem’ olarak görmemesinin sebebini, geride bıraktığımız cumhurbaşkanlığı seçiminin ikinci tipine bakarak daha yeterli anlayabiliriz.
İki adaylı cumhurbaşkanlığı seçiminde, adaylardan biri –Tayyip Erdoğan– 27 milyon 725 bin 131 oy aldı, oburu –Kemal Kılıçdaroğlu– ondan biraz daha az -25 milyon 432 bin 951- seçmen tarafından tercih edildi. Ortaya çıkan tablo sonucunda, başkasından 2 milyon kadar oy önde olan aday kazandı ve cumhurbaşkanı oldu.
Toplamda 64 milyon seçmen vardı, bunlardan yaklaşık 10 milyonu oy kullanmadı. O 10 milyon içerisinden 3 milyon kişi daha oy kullansa ve onlar oylarını topluca ikinci adaya verselerdi, bugün farklı biri cumhurbaşkanı olarak tebrikleri kabul edecekti.
Aynı çıkarım birinci adaya oy verenlerden 1,5 milyonun oyu için de yapılabilir.
Pazar günü sandığa gidip oy verenlerden 25 milyondan fazla seçmenin kullandığı oya yazık oldu gözüyle bakılabilir.
Demokrasi sayısal üstünlüğü kâfi sayan bir sistem olduğu için.
“Halkın iradesi bunu gerektiriyor” münasebeti geçerli.
İyi de, ikinci gelenin aldığı milyonlarca oyun sahipleri de ‘halk’ değil mi? Onların ‘iradesi’ ne olacak?
Milletvekili seçiminde birebir oy tablosu değişik partilere Meclis’te temsil imkanı sağlıyor oysa…
Tarih boyunca demokrasinin bu özelliğine olumsuz gözle yaklaşan ve ortaya çıkan tabloya bakıp ‘seçimle gelen krallar’ çeşidi eleştirel yakıştırmalar yapanlar oldu; fakat onlara pek kulak verildiği söylenemez.
[Günümüzde de demokrasinin otokratlığa giden yola kapı araladığından kelam edenler, ‘illiberal democracy’ tabiri üzerinden yanlışlığa dikkat çekenler var.]
Kendi seçmenimizin ‘iradesi’ olarak kendini aşikâr eden 27 milyona karşı onlardan farklı davranan 25 milyona bakarak pekala şöyle bir uygulama aklıma geliveriyor: Cumhurbaşkanı olmak elbette sandıktan en çok oyu alarak birinci çıkanın hakkı, fakat ondan biraz daha az oy alarak ikinci çıkan neden cumhurbaşkanı yardımcısı olmasın?
“Tayyip Erdoğan cumhurbaşkanı, Kemal Kılıçdaroğlu da onun yardımcısı” formülüne ne dersiniz?
[Seçim sonrasında birlikte çalışmak zorunda kalınacağı evvelden bilinirse, seçim kampanyaları da adayların birbirini yaralayacakları sertlikte geçmez. Toplum gerilmez.]
Günlük işleri görecek bakanları da farklı eğilimden insanların oyunu almış iki aday yeni vazifelerinin birinci günü beraberce kararlaştırabilirler…
Bu akıl yürütmeme daima bir ağızdan gülebilirsiniz, aldırmam.
Peki, gülenlerin dediği olsun, aslında oluyor da… Lakin, tekrar de bir sorum olacak: Taraflar seçilebilmek için daha radikal bir hal sergilemiyorlar mı?
İkiden fazla ittifak oluştu bu seçim öncesi. CHP, yanına kendisine benzemeyen beş partiyi aldı ve ‘Millet İttifakı’ olarak seçime girdi.
Ondan evvel de, AK Parti, sandığa düşen iradeyi tek başına kendi lehinde oluşturamayacağını anlayıp MHP’nin birlikte olma teklifini kabul ederek Cumhur İttifakı’nı oluşturmuştu. Cumhur İttifakı da dört diğer partiyi daha yanına alarak bu seçime katıldı.
Seçim öncesinde, seçilebilmek için, farklı eğitilimlerle birliktelik olabiliyor da, seçim sonrasında ortaya çıkan tabloda, 60 milyon içerisinde küsurat sayılabilecek bir sayı -2 milyon kadar- oy az aldı diye, ikinci gelenin oyları neden boşa çıkartılıyor?
“En çok oyu alan cumhurbaşkanı olsun fakat ikinci gelen de yardımcısı olma hakkını kazansın” üslubu tekliflere gülenlere de ben gülüyorum.
Pek az oy farkıyla gerçekleşmiş tabloya bakarak olanı ‘zafer’ sözcüğüyle ifade etmek ise bana büsbütün anlamsız geliyor.
Eskiler bugünkü üzere durumlara bakıp “Veyl mağluplara” derlerdi.
Demokrasi tamam da, bugünküne benzeri durumlarda sayısal üstünlüğe dayalı olma özelliği sıkıntılar doğurabiliyor.
Hatırlatmak istedim.
*Bu yazı fehmikoru.com adresinden motamot alınmıştır.
